TÜRK SİNEMASINDA İLKLER

Sinema gösteriminin yapıldığı ilk mekan: Yıldız Sarayı (1896).

Sürekli film gösterilen ilk salon: Cinema Pathe (Beyoğlu’nda, Sigmund Weinberg tarafından 1908’de açıldı).
İlk tarihsel film denemesi: Alemdar Vakıası Yahut Sultan Selim-i Salis (yarıda kaldı).
İlk Türk filmi: Ayastefanos’taki Türk Abidesinin Yıkılışı (1914, Fuat Uzkınay).
Konulu ilk Türk filmi: Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916, Sigmund Weinberg. Weinberg’in yarıda bıraktığı bu filmi Fuat Uzkınay tamamladı).
Yurt dışında çevrilen ilk Türk filmi: Koruyan Ölü (1917).
Yurtdışına satılan ilk Türk filmi: Binnaz (1919).
Sansür uygulanan ilk Türk filmi: Mürebbiye (1919).
İşletmeciliğini Türkiye’nin yaptığı ilk sinema, 19Mart 1919’da Cevat Bayer ve Murat Beyler tarafından açıldı.
Türk sinemasındaki ilk vamp kadın: Madam Kalitea (Mürebbiye).
İlk güldürü tipi: Bican Efendi Vekilharç tiplemesi (Gerçekleştiren: Şadi Fikret, 1921’de).
İlk özel prodüksiyon şirketi: Kemal Film (1922).
İlk polisiye film: İstanbul’da Bir Facia-yı Aşk (1922, Muhsin Ertuğrul).
Çekim aşamasında tutucu grupların saldırısına uğrayarak taşlanan ilk film ekibi: İstanbul’da Bir Facia-yı Aşk filminin ekibi (1922, Muhsin Ertuğrul).
Özgün senaryolu ilk Türk filmi: İstanbul'da Bir Facia-yı Aşk (1922, Muhsin Ertuğrul).
Türk sinemasında boy gösteren ilk kadın aktris: Bedia Muvahhit.
Türk sinemasında ilk yarışma, Cumhuriyet Gazetesi ile İpek Film’in ortaklaşa düzenledikleri “Senaryo Müsabakası”dır. (Şevket Süreyya Aydemir yarışmada birinci gelmiştir).
İlk şarkılı film: İstanbul Sokaklarında. (Semiha Berksoy) (1931, Muhsin Ertuğrul).
Operet türündeki ilk film: Karım Beni Aldatırsa (M.Ertuğrul & Nazım Hikmet).
İlk sesli Türk filmi: İstanbul Sokaklarında (1931, Muhsin Ertuğrul).
İlk ortak yapım: İstanbul Sokaklarında (1931, Muhsin Ertuğrul).
İlk seslendirme stüdyosunu İpekçi Kardeşler Nişantaşı'nda açtılar (1932).
Türkiye güzeli seçildikten sonra sinema oyunculuğuna geçen ilk güzel: Feriha Tevfik.
Venedik Film Festivali’nde “Onur Diploması” kazanan ilk yönetmen: Muhsin Ertuğrul (Leblebici Horhor Ağa {1934} filmiyle. Dikran Cuhaciyan’dan senaryolaştıran: Nazım Hikmet).
Türk sinemasında kamera karşısına çıkan ilk çocuk oyuncu: Ergun Köknar (1934, Aysel Bataklı Damın Kızı, Muhsin Ertuğrul).
Şarkıcı-oyuncu modasını başlatan ilk film: Allah'ın Cenneti (Muhsin Ertuğrul). Münir Nurettin Selçuk rol almıştır.
Türkiye’deki ilk sansür yönetmeliği Benito Mussolini'nin sansür yasasından esinlenilerek hazırlandı ve 1939’da yürürlüğe girdi.
İlk üstün yapım denemesi: Bir Dağ Masalı (1947).
İlk film festivali “Yerli Film Yapanlar Cemiyeti” tarafından 1948’de düzenlendi. Unutulan Sır adlı film en iyi film seçildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü Nevin Aypar, en iyi erkek oyuncu ödülünü ise Kadri Erdoğan kazandı.
Türk sinemasında oyuncular sigorta kapsamına ilk kez Barbaros Hayrettin Paşa filminde, İpek Film Şirketi tarafından alındı (1951).
Dergi yarışması sonucu Türk sinemasına gelen ilk oyuncular: Ayhan Işık, Belgin Doruk ve Mahir Özerdem.
Sinemasal anlatımın ilk örneği ve ilk çağdaş Türk polisiyesi: Kanun Namına (1952, Lütfi Ö. Akad).
Türk sinemasının bir kaza sonucu yanan ilk film: Deniz Kızı.
İlk renkli Türk filmi: Halıcı Kız (1953, Muhsin Ertuğrul).
İlk Kurtuluş Savaşı filmi: Ateşten Gömlek.
Berlin Film Festivali’nde büyük ödül Altın Ayı’yı kazanan ilk Türk filmi: Susuz Yaz. (1964, Metin Erksan) 1964’te festivalin jüri üyelerinden bazıları şöyleydi: Anthony Mann (jüri başkanı, yönetmen), L. Demare, R. Todd ve G. Tzavellas.
Gazete ilanıyla sinemaya geçen ilk oyuncu: Neyyire Neyir.
Köy konulu ilk Türk filmi: Beyaz Geceler (1965, Lütfi Ömer Akad).
“Sansür Kurulu” tarafından yasaklanan ilk Türk filmi: Aşık Veysel’in Hayatı (Metin Erksan).
Türk sinemasındaki ilk jön tipi: Suavi Tedü.
İlk masal film: Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1970).
Sinema tarihinde cezaevinde film çeken ilk ve şimdilik tek yönetmen: Yılmaz Güney.
Sinemamızda tele objektifin kullanıldığı ilk film: Umutsuzlar (1971, Yılmaz Güney).
Cannes Film Festivali’nde büyük ödül Altın Palmiye’yi kazanan ilk Türk filmi: Yol. (1982, Şerif Gören ve Yılmaz Güney) Yol, Altın Palmiye’yi Constantin Costa-Gavras’ın The Missing (Kayıp) filmiyle paylaşmıştı. 1982’de Cannes’ın jüri üyelerinden bazıları şöyleydi: Giorgio Strehler (jüri başkanı, sanatçı), Jean-Jacques Annaud (yönetmen), Sidney Lumet (yönetmen), Gabriel Garcia Marquez (yazar) ve Geraldine Chaplin (oyuncu).
Berlin Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazanan ilk Türk aktör Tuncel Kurtiz (1986, Kuzunun Gülümseyişi).
Cannes Film Festivali’nde Jüri Büyük Ödülü’nü kazanan ilk Türk filmi: Uzak (2003, Nuri Bilge Ceylan).
Cannes Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazanan ilk aktörler: Muzaffer Özdemir ve Mehmet Emin Toprak (2003, Uzak)
Filme alınan 400’ün üzerinde senaryo yazarak Guinness Dünya Rekorlar Kitabı’na giren ilk Türk senaristi: Safa Önal (2005).